شب هنگام زمانی که هنوز ماشین‌های حمل زباله برای جمع آوری زباله‌ها نیامده‌اند، سر هر کوی و برزن و یا در کنار هر آپارتمانی با زایدات زندگی شهری روبرو خواهید شد که هم اکنون به یکی از مشکلات مدیریت شهری بدل شده تا بدانجا که برای ساماندهی این مشکل، قانونی به نام قانون مدیریت پسماندها تدوین شده است.
با سرعت یافتن روند زندگی شهری و صنعتی، نوع و حجم زباله‌ها نیز تغییر یافته، زباله‌هایی که به راحتی و در مدت زمان اندک به طبیعت باز می‌گردند به پسماندهایی تبدیل شده است که زمانی بس دراز زمین و منابع آن را در خطر می‌افکند. امروزه حجم بسیار قابل توجهی از زباله‌ها را مواد غیر قابل بازگشت به طبیعت تشکیل می‌دهد که در صورت رها سازی در طبیعت ممکن است تا صدها سال به همان شکل باقی بماند. به عنوان مثال بطری شیشه‌ای از روزی كه دور انداخته می‌شود تا یك هزار سال در طبیعت به صورت زباله باقی می‌ماند.(1)
زمین در حال حاضر تنها زیستگاه آدمی است و متأسفانه انسان بسیار سهل‌انگارانه با یگانه زیستگاه خود روبرو شده، منابع آن را به دست آلودگی می‌سپارد و غافل از آن است که طبیعت چرخه‌ای است که انسان نیز در آن قرار دارد و آلودن طبیعت به طور قطع زندگی انسان و سلامت او را نیز به مخاطره می‌اندازد.
آب، خاک، هوا، دریا و تمام اکوسیستم‌های طبیعی به یکدیگر مرتبط اند و اگر آلاینده‌ای به یکی از این اکوسیستم‌ها وارد شود، می‌تواند در طول زمان به دیگر محیط‌های طبیعی نیز سرایت کند. روز زمین پاک علاوه بر این‌که پاسداشت زمین و منابع آن است، روزی است که طی آن انسان به یاد می‌آورد که نه سلطان و فرمانروای طبیعت که جزء بسیار کوچکی از آن است و باید نهایت تلاش خود را در صیانت از طبیعت و زمین به کار گیرد.
هم اینک یکی از مشکلات روزانه شهرداری‌ها، جمع‌آوری زباله و دفع آن است که اگر روش‌های صحیحی برای این امور در نظر گرفته نشود، می‌تواند خطرات بسیاری برای انسان، محیط زندگی و سلامت او به بار آورد.
حجم تولید زباله در شهر تهران مطابق بررسی‌های انجام شده به میزان 9/0 تا 5/1 كیلوگرم به ازای هر نفر در هر روز برآورد می‌شود. (2)
در شهر تهران در مجموع بالغ بر هفت هزار و در کل کشور در حدود 40 هزار تن زباله جمع آوری می‌شود که می‌تواند منشاء آثار سودمند و یا مخرب فراوانی باشد. اگر این میزان زباله در اطراف شهرها پراکنده شود، بوی نامطبوع، بیماری و آلودگی آب، خاک و هوا را به همراه می‌آورد و بالعکس اگر با روش‌های علمی دفع و یا بازیافت شود لقب طلای سفید خواهد یافت. نرخ زباله به عوامل متعددی از قبیل موقعیت جغرافیایی محل، شرایط آب و هوایی، فصول سال، وجود یا عدم وجود سیستم بازیافت، آداب و رسوم، فرهنگ مردم، وضعیت اقتصادی، سطح آموزش و سطح بهداشت جامعه بستگی دارد.(3) زباله‌ها را به طور کل از نظر منشأ می‌توان به گروه‌های زیر تقسیم کرد:
- زباله‌های شهری شامل زایدات غذایی و آشغال (آشغال در زباله معمولاً شامل كاغذ، پلاستیك، قطعات فلزی، شیشه، چوب و موادی از این قبیل می‌شود. آشغال را می‌توان به دو بخش قابل اشتعال و غیرقابل اشتعال تقسیم كرد.) خاكستر، زایدات ناشی از تخریب و ساختمان سازی و زایدات ویژه که شامل مواد حاصل از جاروب كردن خیابان‌ها و معابر، برگ درختان، اجساد حیوانات مرده و موادی كه از وسایل نقلیه به جای مانده است می‌شود.
- زباله‌های صنعتی: مواد زاید ناشی از فعالیت‌های صنعتی هستند.
ـ زباله‌های خطرناك: مواد زاید جامد یا مایعی هستند كه به علت كمیت، غلظت و یا كیفیت فیزیكی، شیمیایی و یا بیولوژیكی می‌توانند باعث افزایش میزان مرگ و میر و یا بیماری‌های بسیار جدی شوند و اغلب تحت عنوان مواد زاید رادیواكتیو، پس مانده‌های شیمیایی، زایدات قابل اشتعال، زایدات بیولوژیكی و مواد منفجره دسته بندی می‌شوند.
- زباله‌های بیمارستانی (4)
این حجم از زباله به ویژه زباله‌های بیمارستانی می‌تواند آسیب‌های فراوانی رابه همراه داشته باشد، پس شایسته است اندکی به جنبه‌های آسیب رسان زباله نظر کنیم: زباله‌ها نه فقط باعث تولید بیماری، تعفن و زشتی مناظر می‌گردند، بلكه می‌توانند به وسیله آلوده كردن خاك، آب و هوا خسارات فراوانی را به بار آورند. به همان اندازه كه تركیبات زباله مختلف است، خطرات ناشی از مواد تشكیل دهنده آن‌ها نیزمی توانند تفاوت باشند؛ به عنوان مثال تعداد باكتری‌های مختلف موجود در خاكروبه خیابان‌ها از 2 تا 40 میلیون به صورت خاص و از 50000 تا 10 میلیون به طور عموم در هر گِرم برآورده شده است. این تعداد باكتری می‌توانند به سادگی موجب بروز بیماری‌های گوناگونی گردند. مخصوصاً این‌كه در این مواد انواعی از باكتری‌های مولد وبا، تیفوس و كزاز به طور مسلم و صریح تشخیص داده شده است. (5)
این میزان آلودگی تنها در خاکروبه کنار خیابان‌ها یافت می‌شود، ولی پسمانده مواد غذایی در حال فساد علاوه بر آلودگی محیط، حیوانات موذی و حشرات را جذب کرده و این موجودات خود آلودگی بیشتری را نیز به همراه می‌آورند. رها سازی زباله در طبیعت و یا دفن غیر اصولی آن باعث به وجود آمدن خسارات زیر است:
مگس: خطرات ناشی از وجود مگس برای انسان و عموم حیوانات اهلی بر همه روشن است. بر اساس مطالعات انجام شده در صحرا و آزمایشگاه انتشار بسیاری از امراض همچون اسهال‌های آمیبی و باسیلی، تراخم، حصبه و شبه حصبه، وبا، سِل، جذام، طاعون و سیاه زخم به وسیله مگس امكان‌پذیر است...
............
(متن این مطلب 7 صفحه می باشد. برای مطالعه و استفاده از متن کامل، فایل پیوست همین پست را دریافت نمایید.)