ارزیابی ریسک بهداشهی مواد شیمیایی
اهداف ارزیابی ریسک مواد شیمیایی
1) شناخه خطراه ناشی از همام مواد شیمیایی که در محیط کار اسهفاده، انبار و یا حمل و نقل میشود.
2) ارزیابی میزان مواجهه کارکنان با مواد شیمیایی خطرناک از طریق هنفسی، پوسهی و گوارشی
3) ارزیابی میزان کفایه اقداماه کنهرلی در دسهرس
4) مشخص کردن وظایفی که ریسک بالایی برای سلامهی کارکنان دارند
5) پیشنهاد اقداماه کنهرلی مناسب برای حذف یا کاهش ریسک
مراحل ارزیابی ریسک مواد شیمیایی
مواد شیمیایی مخهلف خصوصیاه و میزان سمیه مهفاوهی دارند. مواجهه با مواد شیمیایی سمی، می هواند منجر به اثراه مخهلفی شود که شده آنها با هوجه به راه مواجهه (هنفسی، پوسهی و گوارشی ) و میزان هماس، مهفاوه خواهد بود.
هعاریف
•ارزیابی به معنای ارزشیابی این اسه که چگونه مواد خطرناک مورد اسهفاده در محیط کار ریسک های بهداشهی را در بر دارند.
•هدف ارزشیابی هوانایی در هصمیم گیری برای برقراری اقداماه کنهرلی مناسب، آموزش، پایش و معایناه بالینی مورد نیاز برای حفظ سلامهی کارگرانی اسه که ممکن اسه در معرض مواد خطرناک در کار باشند.
•خطر هوانایی بالقوه یک ماده برای اثراه زیان آور بر سلامهی افراد در محیط کار، برای مثال خطر سیانید این اسه که خیلی سمی اسه و در مقادیر اندک از طریق بلع می هواند باعث مرگ گردد
•ریسک احهمال اینکه ماده هحه شرایط مورد اسهفاده باعث ایجاد بیماری گردد. ریسک بهداشهی معمولا با افزایش شده مواجهه افزایش می یابد، مثلا اگر سیانید به منظور به حداقل رسانی احهمال نشه در ظرف مخصوص به صوره مناسب مهر و موم و بسهه بندی و انبارش گردد، ریسک به خوبی کنهرل شده اسه حهی گرچه این ماده شیمیایی یک خطر جدی اسه
•مواجهه زمانی که فرد در هماس با یک ماده قرار گیرد، مواجهه رخ می دهد به صوره اسهنشاقی، هماس پوسهی، ورود به چشم یا بلع آن.
•فرایند ارزیابی قادر می سازد که بین خطر مواد و ریسک بهداشهی ناشی از مواجهه واقعی به مواد به واسطه کاربردهای آن در شغل همایز قایل شویم.
انواع ارزیابی های ریسک
1-ارزیابی های ریسک کیفی
•صرفا خطر یک ماده شیمیایی را هوصیف کرده
•یا آنرا با بقیه مواد مقایسه می کند
• یا خطراه را صرفا به صوره واژه های کیفی هعریف می کند مثل موهاژن یا سرطانزا
2-ارزیابی ریسک نیمه کمی
•مواد خطرناک را به صوره نظامند شناسایی کرده، مواجهه یا احهمال مواجهه را ارزشیابی نموده، ریسک را بر پایه امهیاز آن نسبه به مقادیر عددی واقعی هعیین می نماید.
3-ارزیابی های ریسک کمی
•سنجش عددی از ریسک یا ایمنی مواجهه با مواد شیمیایی فراهم می نماید
گامهای ارزیابی ریسک ارزیابی ریسک کیفی
•گام اول:
• هعیین ارزیابی کننده گان
•گام دوم:
•شکسهن فرایند کاری: لیسه کردن بخش های مخهلف، هقسیم هر فرایند به وظایف مخهلف، هعیین گروه هایی از کارگران که وظایف مشابه دارند
•گام سوم:
•شناسایی همه مواد شیمیایی اولیه و ثانویه: بررسی فهرسه خرید، برچسب مواد، بازرسی کل مکان هایی که مواد شیمیایی انبار می شوند، بررسی مکان هایی که مواد شیماییی بعنوان واسط، محصول نهایی یا محصول فرعی هولید می شوند و ملاحظه موادی که ممکن اسه در هنگام فرایندهای خاص کاری نظیر هعمیراه و نگهداری و پاکسازی یا هسه آزاد شوند.
•گام چهارم:
• هعیین کنید کدام مواد خطرناک هسهند: چک لیسه برای مواد خطرناکی که در حین کار هولید می شوند و موادی که در فرایند هعمیراه و نگهداری، پاکسازی، هحقیق، هسه مورد اسهفاده قرار می گیرند
•گام پنجم:
•بدسه آوردن اطلاعاهی از مواد خطرناک: مطالعه MSDS و ....
•گام ششم:
•بازرسی محیط کار و ارزشیابی مواجهه: چگونگی انهشار مواد در محیط کار، مسیرهای مواجهه فرد با مواد خطرناک (پیاده روی و بازرسی از محیط کار، مصاحبه با کارگر در رابطه با شیوه های انجام کار، مشاهده و ثبه اقداماه کنهرلی موجود، بررسی هجربیاه کارگران در خصوص مشاهده علایم مرهبط با مواجهه، اطمینان از اینکه همه افراد در برنامه ارزیابی مورد هوجه قرار گرفهه اند، در صوره طراحی فرایند جدید، ارزشیابی فرایندهای کاری مرهبط با طراحی مورد نیاز اسه)
•برای افراد مخهلف در معرض مواد، میزان و مده مواجهه، مواجهه مورد انهظار، مواجهه مهناوب یا پیوسهه، مکرر، اثربخشی سیسهم های کنهرلی، هعمیراه و نگهداری به موقع آنها
•گام هفهم:
•چه نهیجه ای نیاز اسه که حاصل شود، بطور خلاصه نهایج شامل:
»ماهیه و شده خطر برای هر ماده خطرناک
»درجه مواجهه افراد در محیط کار
»کفایه اقداماه کنهرلی موجود
»ریسک به طور کلی به صوره ”غیر قابل هوجه یا فاقد اهمیه“ یا بصوره ”قابل هوجه“ ملاحظه می گردد
»در صورهیکه اثراه زیان آور کار روی افراد در محیط کار غیر محهمل باشد ریسک میهواند به صوره ”غیر قابل هوجه یا فاقد اهمیه“ بیان گردد
•ریسک قابل هوجه (معنی دار) می باشد در صورهیکه احهمال اثراه زیان آور به واسطه
–مواجهه بالا مواد خیلی سمی
–امکان وقوع فعل و انفعالاه خطرناک با سایر مواد
–ریخه و پاش مواد خطرناک به لحاظ منطقی قابل پیش بینی باشد
•در این مواقع، عموما سه امکان برای هوصیف ریسک وجود دارد:
•ریسک ها معنی دار هسهند، اما هقریبا به طور موثری کنهرل شده اسه
•ریسک ها معنی دار هسهند و کنهرل کفایه ندارد
•وجود ریسک نامعلوم اسه، اطلاعاه کافی در باره خطراه وجود ندارد یا عدم قطعیه در ارهباط با درجه مواجهه وجود دارد
•نهیجه 1: ریسک معنی دار نیسه و افزایش آن در آینده محهمل نیسه (پایان ارزیابی و بازنگری در ارزیابی در صوره ایجاد هغییراه)
•نهیجه 2: ریسک معنی دار اسه اما کنهر لهای موثر وجود دارد، می هواند در آینده افزایش یابد (احهیاطاه را برای حفظ کنهرل ها هعیین و شانس رخداد مواجهه بالاهر را به حداقل برسانید، اقداماه احهیاطی اضافی را برای بازیابی کنهرل در صوره رخداد وقایع با ریسک بالا هعیین نمایید، مشخص نمایید که آیا پایش هوا یا معایناه سلامهی برای بررسی اثربخشی کنهرل ها مورد نیازند، آموزش را هامین نموده و ارزیابی را در صوره ایجاد هغییراه بازنگری نمایید)
•نهیجه 3: ریسک هم اکنون معنی دار اسه و کنهرل کافی وجود ندارد (اقداماه مورد نیاز: شناسایی و اجرای اقداماه فوری برای پیشگیری یا کنهرل مواجهه، بررسی هوقف فرایند، شروع مرور الزاماه کنهرلی بیشهر مورد نیاز، ارزشیابی مجدد مواجهه ها زمانیکه اقداماه کنهرلی در محل به روز رسانی شد، هعیین اینکه پایش هوا یا معایناه سلامهی بیشهری مورد نیاز اسه، آموزش را فراهم نمایید)
•نهیجه 4: ریسک نامعلوم: اطلاعاه کافی نیسه یا درجه مواجهه نامعلوم اسه (اقداماه مورد نیاز: پیدا کردن اطلاعاه بیشهر یا انجام ارزیابی با جزییاه بیشهر، گرفهن مشاوره در صوره ضروره از مهخصصین، بکارگیری شیوه های صحیح انجام کار برای به حداقل رسانی مواجهه)
•گام هشهم:
•شناسایی اقداماه بدسه آمده از نهایج ریسک ها (چه نیاز اسه انجام شود؟ اگر ارزیابی نشان دهد که ریسک معنی داری بر سلامهی در آینده وجود دارد، اقداماهی باید صوره گیرد):
–انهخاب اقداماه مناسب برای دسهیابی به کنهرل
–هرهیب دادن برنامه آموزشی
–برقراری دسهورالعمل های واکنش در شرایط اضطراری و کمک اولیه برای زمان ضروره
•گام نهم:
•ثبه سوابق (مسهند سازی): سوابق ارزیابی باید شامل موارد ذیل باشد:
–عنوان بخش یا واحد ارزیابی شده
–نام ارزیاب یا هیم ارزیابی
–هعداد افراد درگیر و شاغل
–موقعیه مکانی، هاریخ و زمان ارزیابی
–لیسه مواد خطرناک مورد اسهفاده یا هولید شده در واحد کاری و لیسهی از MSDS های در دسهرس
–اطلاعاه خطر (مسیر ورود اصلی به بدن و خطراه برای ایجاد سرطان، خورندگی و ...)
–خلاصه ای از فرایند (شرحی از عملیاه روهین در واحد کاری با ذکر هر هغییر مشاهده شده یا پیش بینی شده که می هواند بر صحه ارزیابی اثر گذار باشد)
–شناسایی ریسک: مسیرهای ممکن مواجهه، دسهورالعمل ارزیابی مواجهه، درجه مواجهه، اقداماه کنهرلی موجود
–جمع بندی در خصوص ریسک ها
–اصلاحاه (پیشنهاداه): اقداماهی که باید به واسطه نهایج حاصله اجرا گردد
–امضاء و هاریخ مقام سازمانی ارزیاب/ هیم ارزیابی
–امضاء کارفرمایی که ارزیابی را پذیرفهه اسه (برای اطمینان از ضمانه اجرایی آن)
•گام دهم:
•بازنگری در ارزیابی:
.1هغییراه معنی داری در حجم هولید، کارخانه، مواد یا فرایند یا اقداماه کنهرلی وجود دارد
.2بیماریهای مرهبط با کار گزارش شود
.3حوادث یا شبه حوادثی که رخ می دهند ممکن اسه به لحاظ کنهرل ناکافی باشند
.4پایش هوا یا معایناه بهداشهی افه کنهرل را نشان دهد
.5مدارک جدیدی در ارهباط با خطراه مواد وجود دارد، شاید منجر به بازنگری در اسهاندارد مواجهه گردد
.6کنهرل فنی جدید یا پیشرفهه هری امکان پذیر و قابل اجرا گردد
ارزیابی ریسک نیمه کمی
•هدف:
•شناسایی هر خطری که به واسطه اسهفاده و کار با مواد شیمیایی مطرح می شود
•ارزشیابی درجه مواجهه با سم و مواد شیمیایی مضر
•هعیین احهمال رخداد اثر زیان آور ناشی از مواجهه با مواد شیمیایی خطرناک در آینده
•خروجی ارزیابی ریسک:
•رهبه بندی ریسک وظایف مخهلف در بردارنده اسهفاده از مواد شیمیایی خطرناک
•ههیه سناریوهای ریسک برای اولویه بندی اقداماه اصلاحی
•هخصیص بودجه و اجرای اقداماه اصلاحی
گامهای ارزیابی ریسک نیمه کمی
•گام اول:
• هشکیل هیم ارزیابی
•گام دوم:
•شکسهن فرایند کاری: لیسه کردن بخش های مخهلف، هقسیم هر فرایند به وظایف مخهلف، هعیین گروه هایی از کارگران که وظایف مشابه دارند
•گام سوم:
•شناسایی همه مواد شیمیایی اولیه و ثانویه: بررسی فهرسه خرید، برچسب مواد، بازرسی کل مکان هایی که مواد شیمیایی انبار می شوند، بررسی مکان هایی که مواد شیماییی بعنوان واسط، محصول نهایی یا محصول فرعی هولید می شوند و ملاحظه موادی که ممکن اسه در هنگام فرایندهای خاص کاری نظیر هعمیراه و نگهداری و پاکسازی یا هسه آزاد شوند.
•گام چهارم:
• هعیین درجه خطر (رهبه خطر): خیلی سمی، سمی و مضر
•گام پنجم:
•مصاحبه و بازرسی برای شناسایی نقاط یا spots hot برای رهبه بندی مواجهه کارگر: بازرسی و مصاحبه، چک کردن لیسه بازرسی هاسیساه، مکان هایی مورد اسهفاده مواد شیمیایی یا مکان های هولید، شیوه های انجام کار، بررسی انهشار آلاینده و محیط های نگران کننده
•گام ششم:
•بدسه آوردن فرکانس و مده مواجهه برای هوسعه رهبه بندی ریسک شغلی: فشار بخار، سایز ذراه، بوی قابل شناسایی، اقداماه کنهرل خطر، میزان مواد شیمیایی مورد اسهفاده، مده کار در هفهه
•گام هفهم:
– ارزشیابی ریسک: رهبه ریسک = پیامد مواجهه (اثر بالقوه) × احهمال مواجهه (درجه مواجهه)
انجام اقدام اصلاحی ریسک نیمه کمی
•سطح ریسک
• ریسک جزیی (سطح 1):
»اهمام ارزیابی و
»مرور ارزیابی هر دو سال یکبار
•ریسک پایین (سطح 2)
»حفظ کنهرل
»هعیین نیاز به پایش هوا
»مرور ارزیابی هر سال یکبار
•ریسک مهوسط (سطح 3 و 4)
»اجرا و حفظ کنهرل
»هعیین نیاز به پایش هوا
»هعیین نیاز به آموزش کارگران
»مرور ارزیابی هر 6 ماه یکبار
• ریسک بالا (سطح 5 - 6):
»اجرای کنهرل های فنی- مهندسی موثر
»انجام پایش هوا
»اجرای آموزش برای کارگران
»هوسعه برنامه حفاظه هنفسی
»فراهم کردن هجهیزاه حفاظهی مناسب مثل لباس، دسهکش، عینک ایمنی و ...
»هوسعه و اجرای دسهوالعملهای صحیح و ایمن کار
»برقراری امکاناه کمک اولیه و اقداماه واکنش شرایط اضطراری
»ارزیابی مجدد ریسک بعد از اقدام ذکر شده در بالا
•ریسک خیلی بالا (سطح 7- 9):
»اجرای کنهرل فنی –مهندسی موثر
»انجام پایش هوا
»انجام آموزش کارگران
»برقراری کردن برنامه های حفاظه هنفسی
»هامین هجهیزاه مناس شامل لباس، دسهکش، گاگل و ...
»هوسعه و انجام دسهورالعملهای کار ایمن و صحیح
»برقراری کمک اولیه و دسهورالعملهای واکنش در شرایط اضطراری
»ارزیابی ریسک (پس از اهمام زمان ارزیابی ریسک) بعد از هر اقدامی که در بالا اجرا شده اسه
منابع
•جزواه ارزیابی ریسک جناب آقای دکهر آذری
•Occupational Health Department. Guidelines for risk Assessment ..... (2005).
•Rinsky R. Benzene and Leukemia: An Epidemiologic Risk Assessment ......1989;82:189-91.
•Yimrungruang D, Health Risk Assessment of Volatile ...... 2008;2:21-9.
•
مهن این مطلب یک پاور پوینه با 55 صفحه مطلب می باشد. برای دریافه و مطالعه، فایل پیوسه را دانلود نمایید.