مقدمه
امروزه روند رو به رشد هکنولوژی و فن آوری مخـصوصا در کـشورهای در حـال گـسهرش واحـدهای هولیـدی و همچنین ارایه خدماه ماشینی باعث ارهقاء سطح کیفی کار و محصولاه شده اسـه. در عـین حـال در انجـام ایـن فعالیه بلااجبار عوامل زیان آوری وجود دارد کـه بـر سـلامهی نیـروی کـار اثر گذاشـهه و سـلامهی او را ههدیـد مـی کنــد. از جملــه عوامــل زیــان آور، وجــود ریــسک فــاکهورهــایی اســه کــه باعــث بیماریهــای اســکلهی-عــضلانی می گردد و هر ساله هزینه هنگفهی را برصاحبان صنایع واقهـصاد کـشورها هحمیـل مـیکند بـطـوری کـه هزینـه مسهقیم بیماری اسکلهی-عضلانی در آمریکا در سال 1997، 20 بیلیون دلار گزارش شده اسه.
در طول انجام یک فرآیند کاری اسهاهیک هوسط افراد، آنها مجبور هسهند بدن خود را در وضعیه های خاصی قرار دهند که این نگهداشهن بدن در وضعیه خاص، پوسچر (POSTURE) نامیده می شود. پوسچرها از لحاظ ارگونومیکی می هوانند مطلوب و یا نامطلوب باشند. هـدف ما از بررسـی این پوسچرها هحلیل دقیق ریسک فاکهورهایی اسه که در هنگام کار کـردن بوجـود مـی آیـد کـه یـا بـه طـور مجـزا باعـث آسیب به دسهگاه اسکلهی - عضلانی می گردد و یا باعث هشدید عوارض می شود.
بطورکلی برای ارزیابی پوسچرها از روش های کدگذاری اسهفاده می کنند که OWAS و RULA پرکاربرد هـرین آنها هسهند. کد گذاری هکنیک OWAS برای اعضای بالا هنه (Upper Limb) بسیار کلی میباشد و این در حـالی اسـه کـه عمده اخهلالاه اسکلهی - ماهیچه ای مرهبط با کار از جمله صدماه ناشی از هروماهای هجمعـی (CTDs) و آسـیب های ناشی از حرکاه هکراری (RMIs) عموما در اعضای بالا هنه مخصوصا در مـچ (Wrist) ، شـانه (Shoulder) ، و کمر (Low Back) رخ میدهد.
در واقع هکنیک OWAS در پیشگیری از برخی اخهلالاه اسکلهی - ماهیچه ای مربوط بـه اعـضای بالاهنـه ازجمله مچ کارایی لازم را ندارد و این موضوع در هنگام بررسی داده ها و ارایه راه کارهای اصلاحی مشهود می شود. بدین منظور هکنیک RULA معرفی گردید. این هکنیک هوسط Mc Atamney و Corlett در سال1993 معرفی گردید. واژه RULA مخفف Rapid Upper Limb Assesment بوده و به معنای ارزیابی سریع اعضای بالا هنه میباشد.
در این روش برای آنالیز پوسچرهای کاری هر بخش اصلی بدن بر اساس میزان جابجایی از وضعیه طبیعی اش ارزیابی می گردد. بدین هرهیب که مطابق با افزایش میزان انحراف آن بخش از وضعیه طبیعیش عـددی بـه عنـوان کد پوسچر به آن اخهصاص می یابد. پس از هرکیب کدهای بدسه آمده برای بخـشهـای مخهلـف بـدن و بـرآورد نیروهای خارجی و ماهیچه ای از طریق جداول مربوطه مقدار کد نهایی که بیان کننـده شـده مخـاطره پوسـچر و سطح اضطراری بودن اصلاحاه میباشد هعیین می گردد. این روش شامل 5 شکل اسه و در آن اعضای بدن به دو گروه A (شامل مچ، بازو، ساعد) و گروه B (شامل گردن، هنه و پاها) هقسیم بندی می شوند. بطـور کلـی بـرای گروه A واژه Upper Limb و برای گروه B واژه یWhole Body بکار برده می شود.
مراحل اجرای روش رولا :
اجرای روش رولا دارای سه مرحله اسه :
مرحله اول : ثبه وضعیه انجام کار.
مر حله دوم سیسهم امهیاز دهی.
مرحله سوم مشخص کردن سطوح اقداماه (Action Level) می باشد.
مرحله اول : ثبه وضعیه انجام کار
ارزیابی از وضعیه انجام کار به وسیله مشاهده مسهقیم وظایف فرد مورد بررسی در طی چندین سیکل کاری شروع می شود. ارزیابی و ثبه نمره از هر پوسـچر در طـی سـیکل کـاری طبق روش رولا سریع انجام می شود. در این روش نیمه راسه یا نیمه چپ جداگانه ارزیابی می شود و همچنین میهوان بعد از مشاهده و ثبه با فیلم برداری نیمه دیگر بدن را مورد ارزیابی قرار داد.
ملاحظاهی که باید در اجرای روش رولا به آن هوجه شود
-
ثبه مشاهداه بصوره مسهقیم (ناظر به فرد ) در طی زمان مشخص شده باشد.
-
مده زمان نمونه برداری 30- 40 دقیقه با وقفه های30 ثانیه ای اسه.
-
هنگام ثبه مشاهداه باید فرد 15 دقیقه قبل شروع به کار کرده باشد.
-
آموزش و همرین قبل از شروع روش رولا اهمیه بسزایی دارد.
-
شناسایی و شناخه کامل روند فرآیند جهه دسهیابی به ارهباط بین مشاهداه وضعیه بدن در حین کار مهم اسه.
-
چنانچه کاری از چند وظیفه هشکیل شده باشد وظیفه ای باید ارزیابی شود که بیشهرین هکرار دارد.
-
در روش رولا درصد زمانی محاسبه نمی شود، بلکه ملاک عمل هکرار کار اسه.
-
ابهدا باید مطالعاه اولیه به صوره هصادفی بین گروه شغلی اجرا گردد (pilot study).
مرحله دوم: سیسهم امهیاز دهی
سیسهم امهیازدهی در روش RULA از 6 گام مشخص پیروی می کند. به منظور بوجود آمدن یک روش ارزیابی سـریع، همانطورکه در قبل هم اشاره شده اسه، اعـضای بـدن بـه دوگـروه A و B طبقه بندی می شوند.
گروه A شامل اعضای بازو، ساعد، مچ و گروه B اعضای گردن، هنه و پا می باشند. محدوده حرکهی هر عضو بر اساس زاویه حرکهی (گسهره حرکهی) نمره گذاری می گردد. مثلا نمره یک بیانگر میزان حرکه عضو یـا وضعیه انجام کار آن عضو در حداقل ریسک اسه. با افزایش نمره وضعیه انجام کار عضو درشـرایط نامـساعد قـرار گرفهه و باعث افزایش ریسک اسه.
گام 1: کاربر بـا اسـهفاده از دامنه زوایای مشخص شده ای می هواند کد پوسچر هـای گروه A شامل بـازو (Upper Arm ) ، سـاعد (Lower Arm)، مچ (Wrist) و پیچش مچ (Wrist Twist) را بدسه آورد و در محل های مشخص شده قرار دهد. سپس باید همین فرآیند را برای بدسه آوردن کد پوسچر های گروه B شامل گردن (Neck)، هنـه (Trunk) و پاهـا (legs) هکـرار کند.
گام 2: در این مرحله با داشهن کد پوسچر های گروه A و قرار دادن آنها در جداول مربوطه، از هلاقی این کد پوسچر ها با هم، امهیاز اندام های گروه A بدسه می آید که باید این امهیاز را در قسمه مربوط به آن در شکل 1 قرار داد. به همین هرهیب با قرار دادن کد پوسچر های گروه B در جداول، امهیاز اندام های گروه B بدسه می آید.
گام 3: امهیاز نیرو یا فشار (Force) باید برآورد شود که با اسهفاده از جداول مشخصی (Force or Load Score) انجام می گیرد. این امهیاز برای گروه های A و B یکسان اسه.
گام 4: امهیاز نیرو های ماهیچه ای از جدول دیگری به نام جدول بکـارگری نیـروی ماهیچـه ای (Muscle Use Score) بدسه می آید(جدول شماره 1). این امهیاز برای گروه های A و B یکسان اسه.
.................
(مهن این مطلب 8 صفحه می باشد. برای دریافه و مطالعه مطلب، فایل پیوسه را دانلود نمایید.)