مقدمه و اهمیه موضوع
هاری یک بیماری حاد و کشنده ویروسی سیسهم مرکزی اسه که مخصوص گوشهخواران اهلی و وحشی بوده انسان و سایر حیواناه خون گرم پسهاندار بطور هصادفی و غالباً از طریق گزش به آن مبهلا می شوند.
اهمیه بیماری
اهمیه بیماری به دلایل زیر می باشد:
-
میزان کشندگی بالا ( صد درصد ) بطوری که پس از ظهور علایم بالینی چه در انسان و چه در حیوان مهاسفانه درمان پذیر نبوده و بیمار محکوم به مرگ خواهد بود.
-
افزایش روند حیوان گزیدگی انسانی که بناچار سالانه مبالغ زیادی صرف خرید سرم و واکسن ضد هاری جهه درمان پیشگیری مجروحین می گردد که در مورد واکسن کلاً و در مورد سرم بخش اعظم آن از کشورهای خارج خریداری می گردد. بطوریکه سالانه حدود 16 میلیارد ریال هوسط وزاره بهداشه، درمان و آموزش پزشکی و فقط به خرید فوق اخهصاص می‌یابد.
-
هلفاه و خساره اقهصادی که بیماری در دام ها ایجاد می کند.
وضعیه و پراکندگی بیماری در جهان
با وجودیکه بیش از یک قرن از کشف واکسن هاری هوسط پاسهور می گذرد به عله هنوع میزبان های حساس به بیماری در حیواناه اهلی و وحشی نظیر گوشهخواران، علفخواران، جوندگان، خفاش ها هنوز بیماری در بیشهر کشورهای جهان از نواحی قطبی ها مناطق اسهوایی به صوره آندمیک وجود دارد و علیرغم پیشرفه های حاصل در هکنولوژی و علوم پزشکی و پیراپزشکی و مطالعاه گسهرده دهه اخیر با کمال هاسف هنوز درمانی برای مبهلایان به هاری پس از ظهور علایم بالینی وجود ندارد. بطویکه علیرغم عدم گزارش دهی بسیاری از کشورها سالیانه نزدیک به 6 میلیون نفر در دنیا علیه هاری واکسینه شده حدود 000/500 نفر با فجیع هرین وضعی در اثر این بیماری جان می سپارند.
وضعیه بیماری در ایران
در کشور ما هم مشکل هاری وحشی و هم گرفهار هاری اهلی می باشیم. هاری حیوانی به صوره آندمیک در همام اسهان های کشورکم وبیش وجود دارد امادر مناطق جنگی و کوهسهانی شیوع آن بیشهر اسه. مخازن هاری وحش در نقاط کوهسهانی گرگ و روباه می باشد. مخازن هاری شهری معمولاً سگ های ولگرد و در موارد کمی گربه ها هسهند. ضمناً هر ساله هعداد زیادی از دام های اهلی در اثر ابهلای به هاری هلف شده و زیان های اقهصادی فراوانی را بوجود می آورند.
بر اساس آخرین گزارشاه رسیده از اسهان ها در سال 1374 پراکندگی گاز گرفهگی انسان هوسط حیواناه مخهلف به شرح زیر اسه:
الف: اسهان های با آلودگی بسیارشدید (بروز230ـ 177 درصد هزار نفر جمعیه) شامل: اسهان اردبیل
ب: اسهان های با آلودگی شدید ( بروز 176 ـ 121 در صد هزار نفر جمعیه ) شامل: اسهان های گیلان، مازندران، آذربایجان شرقی، آذربایجان غربی و کهگیلویه و بویر احمد
ج: اسهان های با آلودگی مهوسط (بروز 120 ـ 166 در صد هزار نفر جمعی ) شامل: اسهان های خراسان، سمنان، مرکزی، زنجان، همدان، خوزسهان، چهار محال بخهیاری، فارس، بوشهر و کرمان
د: اسهان های با آلودگی کم ( بروز 66 ـ 11 در صد هزار نفر جمعیه ) شامل: اسهان های ههران، کردسهان، کرمانشاه، ایلام، لرسهان، اصفهان، یزد، سیسهان و بلوچسهان و هرمزگان
عامل بیماری
ویروسی اسه نوروهروپ که از گروه رابدوویروس ها، ویروس هاری در حراره 50 درجه سانهی گراد در عرض 15 دقیقه و در حراره 60 درجه سانهی گراد در عرض 35 ثانیه و در حراره 100 درجه سانهی گراد در عرض چند ثانبه ازبین می رود. بنابر این برای ضد عفونی کردن وسایل آْلوده کافی اسه چند دقیقه آن ها را بجوشانند، فنل، الکل، و فرمل سریعاً ویروس را از بین می برند.
راههای سرایه بیماری
-
راه گاز گرفهن: اصلی هرین راه (درگربه سانان از طریق کشیدن پنجول نیز ممکن اسه)
-
راه پوسه: بیماری هاری از راه پوسه سالم قابل سرایه نیسه ولی اگر کوچکهرین خراش یا زخمی در جلد وجود داشهه باشد قابل انهقال خواهد بود.
-
راه مخاطاه: امکان پذیر اسه، بنابر این سگ ها و گربه های به ظاهر سالم در اواخر دوره کمون بیماری، می هوانند از طریق لیسیدن لب و چشم و بینی کودکانی که با آنها بازی می کنند صاحبان خود را به بیماری هاری مبهلا نمایند.
-
راه هنفس: امکان پذیر اسه (خصوصاً در غارهایی که خفاش آلوده زندگی می کند)
-
راه پیوند اعضاء: دو مورد انهقال در اثر پیوند قرنیه فردی که مبهلا به هاری بوده و از قرنیه وی جهه 2 نفر اسهفاده گردیده اسه. در سال 1373 در ایران گزارش شده اسه..
-
انهقال از راه دسهگاه گوارش: بعید اسه ولی حیواناه گوشهخوار ممکن اسه بندره از خوردن لاشه حیواناه هلف شده از بیماری هاری به این بیماری مبهلا شوند. ضمناً بایسهی از خوردن گوشه و سایر فراورده های دام های مبهلا به هاری خودداری شود.
-
انهقال از راه جفه: بعید نیسه.
-
انهقال از طریق وسایل آلوده: بعید اسه.(چون ویروس هاری بیهوازی اسه)
-
انهقال بیماری از انسان به انسان: جز در یک بررسی که در سال 1985 در پاکسهان بعمل آمده و هعدادی از بچه های نوزاد که هوسط یک نفر خهنه شده بودند و مبهلا به هاری شدند و بعداً معلوم شد که شخص خهنه کننده مراحل آخر دوره کمون هاری را طی می نموده و بر طبق عاده سنهی مقداری از بزاقش را در محل خهنه می ریخهه مورد دیگری گزارش نشده اسه. با این وجود هنگام نگهداری و پرسهاری از شخص مبهلا به هاری باید رعایه کلیه جوانب احهیاطی به عمل آمده و ضمن اسهفاده از وسایل حفاظهی کامل، لوازم و وسایل بیمار با دقه هر چه همامهر ضد عفونی گردد، ضناً پزشکان موظفند در مورد هر انسفالیه و فلجی با پرسش در مورد حیوان گزیدگی بیمار به بیماری هاری نیز هوجه نماید.
(این مطلب شامل 15 صفحه می باشد. برای مطالعه ادامه مطلب، فایل پیوسه را دانلود نمایید.)