اصول اولیه ایمنی برق

مقدمه

در صنعت برق اگر ايمني رعايت نشود، خطر برق گرفتگي حتمي است. بنابراين قبل از دست زدن به سيم يا ادوات برقي جهت تعمير و يا هر گونه بازرسي بايستي حتماً جريان برق در مدار قطع بوده و مطمئن باشيد كه جريان برق وجود ندارد و آزمايش وجود يا عدم وجود جريان برق توسط فازمتر صورت مي گيرد.

جريان برق

جريان برق را با واحد امپر نشان مي‌دهند كه بر دو نوع مي‌باشد :

1. جريان مستقيم(DC) : جريان برق حاصل از ژنراتورها و باطري ها از اين نوع مي‌باشد.
2. جريان متناوب (AC) : جريان برق شبكه شهري از اين نوع مي‌باشد.

ولتاژ برق

اندازه گيري فشار الكتريكي رابا ولت نشان مي‌دهند كه در صنعت به سه دسته زير تقسيم مي شود:

1. ولتاژ بالا كه از 650 ولت به بالا مي‌باشد.
2. ولتاژ متوسط كه بين 250 تا 650 ولت مي‌باشد.
3. ولتاژ پائين كه از 250 ولت كمتر است.

توضيح : ولتاژ پائين از نظر ايمني ولتاژ زير 25 ولت مي‌باشد.

مقاومت الكتريكي

مقاومت در برابر جريان الكتريسيته را مقاومت الكتريكي گويند و واحد اندازه گيري آن اهم مي‌باشد. جدول زير مقاومت بدن انسان را در مقابل جريان الكتريسيته نشان مي‌دهد.

سيستم ارت وسايل برقي

ازآنجائي كه مقاومت سيم در برابر جريان برق از مقاومت بدن انسان كمتر است چنانچه دستگاه برقي ما بوسيله يك سيم به زمين وصل شود، جريان برق از طريق اين سيم به زمين منتقل خواهد شد. دستگاههاي برقي سيار بوسيله سيمي كه در دو شاخه آن تعبيه شده به پريز مخصوص متصل مي گردد. براي دستگاهها و سازههاي بزرگ بايد تمامي كابلها به يك نقطه به نام چاه ارت (EARTH PEAT) متصل گردند.

فيوز

وسيله اي است براي قطع جريان برق، در حقيقت فيوز شير اطمينان برق است. زمانيكه بار الكتريكي مدار بيش از مقدار مجاز باشد قبل از اينكه اين امر باعث سوختن و يا جرقه الكتريكي در دستگاه بشود، فيوز مي‌سوزد.

انواع فيوزها :

1. فيوز خط هوايي يا حلقه اي
2. فيوز دو شاخه اي
3. فيوز فشنگي
4. فيوز اتوماتيك
5. فيوز استوانه اي

بايد توجه داشت كه هر يك از اين فيوزها براي جريان خاصي طراحي شده‌اند و استفاده نامناسب از آنها مي تواند موجب آسيب رسيدن به شخص يا دستگاه گردد.

پاره‌اي از اصول اوليه ايمني برق

1. قبل از شروع تعمير وسايل برقي حتماً مجوز لازم را اخذ نمائيد.
2. قبل از شروع به كار (تعمير) كليد اصلي برق شبكه را قطع نموده و درب جعبه تقسيم را قفل نمائيد.
3. چنانچه امكان قفل كردن جعبه وجود نداشته باشد، با در آوردن فيوز جريان را قطع نمائيد.
4. در صورت امكان برچسب تعميرات نيز زده شود.
5. فقط برقكاران اجازه كار بر روي شبكه يا دستگاه ها را دارند.
6. تمامي دستگاههاي برقي بايد داراي سيم ارت باشند.
7. تمامي كابلهاي معيوب بايد تعويض شوند.
8. از هر كابل فقط يك انشعاب گرفته شود.
9. تمامي دستگاهها بايد دو شاخه داشته باشند.
10. براي تعمير يك وسيله برقي حتماً بايد دو شاخه آنرا در آوريد.
11. در كارهاي برقي هيچگاه شانسي عمل نكنيد.
12. هيچگاه دو شاخه را با كشيدن كابل از پريز جدا نكنيد.
13. هرگز يك سيم برق لخت را لمس نكنيد.
14. در زمان حفاري اگر به كابل برقي برخورد نموديد قبل از هر كاري به مسئولين اطلاع دهيد.
15. توجه داشته باشيد كه كار در زمين هاي مرطوب با وسايل برقي مي تواند منجر به برق گرفتگي شود.
16. فقط دستگاههايي كه ولتاژ آنها كمتر از 25 ولت باشد، خطر برق گرفتگي در آنها كاهش يافته است.
17. كابلهاي برق كه در مسير عبور و مرور وسائط نقليه هستندرا حتماً بايد از درون يك لوله يا چيزي شبيه آن عبور داد.
18. براي هر دستگاه فيوز مناسب را استفاده نموده و فيوزهاي سوخته را براي استفاده مجدد سيم پيچي نكنيد.
19. هيچگاه كابل دستگاهي كه گير كرده است را با فشار نكشيد بلكه به آرامي آنرا رها كنيد.
20. توجه داشته باشيد كه آتش سوزي ناشي از برق را فقط بايد با گاز يا پودر خاموش نمود، استفاده از آب خطرناك است.
21. در صورتي که قبل از شروع تعميرات، محيط ايمن سازي مي‌شود بايد پس از اتمام عمليات و برقرار کردن مدار، علائم هشدار دهنده و بطور کلي تجهيزات ايمني‌ سازي محيط برداشته شود .

اقدامات برای نجات شخص برق گرفته

اقداماتي كه براي نجات شخص برق گرفته مي توان انجام داد عبارتست از :

• قطع مدار برق
• رها کردن شخص برق گرفته از مدار
• تنفس مصنوعي
• رساندن به پزشک

مرگ در اثر برق گرفتگي

مرگ در اثر برق گرفتگي معمولاً نتيجه مستقيم دو چيز است :

1. بهم ريختن كار منظم قلب
2. متوقف شدن دستگاه تنفس

يك تماس جزئي با سيم يا وسايل برقي انسان را به سرعت نابود ميكند و چنانچه مسير برق گرفتگي از سمت چپ بدن يا از سمت سر باشد خطرناك تر است.

مسئله مهم در برق گرفتگي تنفس مصنوعي مي باشد كه بايد در كمتر از 3 دقيقه پس از برق گرفتگي با انجام اين كار جريان تنفس را به حالت عادي بازگردانيم.

مصدوم را به پشت بخوابانيد و بلوز كار يا كت خود را تا كنيد و با قرار دادن آن زير شانه، بطوري كه سر به عقب كشيده شود، پهلوي سر مصدوم قرار گيريد و تنفس مصنوعي و ماساژ قلبي انجام دهيد.