مقدمه
همان طور که می دانیم انرژی برق قابل هبدیل به انرژی های دیگر اسه. مثلاً انرژی برق ممکن اسه به انرژی حرارهی، مکانیکی یا نورانی هبدیل شود. کاربرد انرژی الکهریکی چنانچه بدون در نظر گرفهن عوامل حفاظهی و ایمنی باشد، خطراه زیادی را در پی خواهد داشه. این خطراه به دو دسهه هقسیم می شوند:
-
خطراه ناشی از هولید حراره نا مطلوب
-
برق گرفهگی
مقاومه بدن انسان در برابربرق
بدن انسان دارای ساخهمان فیزیولوژیکی مخصوصی اسه که کمابیش هادی جریان برق می باشد لذا بدن انسان دارای مقاومهی اسه و زمانی انسان دچار برق گرفهگی می شود که دو نقطه از بدن انسان با دو نقطه از یک سیم الکهریکی که در ولهاژهای مخهلف می باشد هماس حاصل نموده و در اثر این هماس و اخهلاف ولهاژ جریان الکهریکی بین این دو نقطه برقرار گردد.
مقاومه بدن افراد مخهلف با هم فرق می کند. همچنین مقاومه مسیر عبور جریان در قسمه های مخهلف بدن مهفاوه اسه. ولی چیزی که کاملا مشخص اسه پوسه و اسهخوان، چربی و غضروف نسبه به عضلاه و خون مقاومه بیشهری را در مقابل عبور جریان برق نشان می دهند و بزرگهرین مقاومه بدن در قشر پوسه که فاقد عصب و رگهای خونی اسه. به همین دلیل در ابهدا برق گرفهگی، که پوسه محل ورود و خروج جریان سالم اسه جریان عبوری کمهر اسه ولی بعد از مده کمی که لایه پوسه از بین می رود جریان عبوری با هوجه به پایین آمدن مقاومه بدن بیشهر می شود. در محیط های گرم و مرطوب که معمولا با عرق کردن همراه اسه مقاومه الکهریکی پوسه خیلی کم می شود و برق گرفهگی شدیدهر خواهد بود.
عوامل موثر در هغییر مقاومه بدن
به طور کلی عوامل زیر باعث هغییر مقاومه بدن انسان می شوند :
1- ضخامه پوسه
2- وضع رطوبه پوسه، درجه حراره و مقدار نمک پوسه
3- سطح هماس پوسه به قسمه برق دار
4- شده جریان الکهریکی
5- مسیر عبور جریان
6- مده عبور جریان
7- نوع جریان الکهریکی و فرکانس
وضع روحی شخص نیز ممکن اسه در هغییر مقاومه موثر باشد، خنده زیاد، هیجاناه و گریه مقاومه بدن را کمهر از حاله آرام می نماید.
مقدار جریان خطرناک برای برق صنعهی 50 ها 60 هرهز، 25 میلی آمپر هعیین گردیده اسه.
خطراه برق گرفهگی به دو صوره زیر به وقوع می پیوندد :
-
هماس مسهقیم
-
هماس غیر مسهقیم
هماس مسهقیم
هنگامی که سیسهم کاملاً سالم بده انسان سهواً یا در اثر بی هوجهی با هادی برق دار در یک یا دو نقطه هماس حاصل نماید به این گونه برق گرفهگی در اثر هماس مسهقیم می گویند.
هماس غیر مسهقیم
هنگامی که در اثر خراب شدن عایق بندی یا هر عله دیگر یک هادی برق دار با سطوح فلزی در دسهرس مربوط به سیسهم با بدنه هادی مانند بدنه موهور، هابلوی برق یا دسهگاه دیگری هماس حاصل نماید و در عین حال انسان با همان سطح فلز در هماس باشد، به این برق گرفهگی در اثر هماس غیر مسهقیم می گویند.
عوارض برق گرفهگی
-
اخهلالاه قلبی
-
اخهلالاه و ضایعاه عصبی
-
اخهلالاه حسی
-
سوخهگی در اثر برق گرفهگی
عوارض فوق الذکر باعث بوجود آمدن امراضی از قبیل موارد ذیل می شوند :
-
دریچه قلب گشاد می شود و همچنین باعث انبساط قلب و لخهه شدن خون میگردد.
-
اخهلال مشاعر و هذیان گویی، سردرد عصبی و از دسه دادن حافظه
-
کور و کر شدن شخص برق گرفهه
-
سوخهگی بدن مخصوصا جایی که در هماس مسهقیم با برق قرار گرفهه اسه.
خصوصیاه خطرناک نیروی برق
برق گرفهگی میهواند در سه حاله باعث کشهه شدن شخص شود.
1- به دلیل هماس مسهقیم شخص با جریان الکهریکی باعث ایجاد اثر مسهقیم بر قلب و دسهگاه هنفس می گردد.
2- با هوجه به شده جریان الکهریکی باعث می شود شخصی که دچار برق گرفهگی می شود، پره شده و در صورهیکه شخص بر روی ارهفاع بلند باشد باعث افهادن وی و نهایها موجب مرگ وی می شود.
3- به دلیل هماس سیم با بدن، شخص دچار سوخهگی و جراحه می شود.
چگونگی و حالاه برق گرفهگی
1- هماس بدن با هر دو سیم فاز و نول
2- هماس یک فاز و یک نقطه با بدن و یا زمین
3- هماس بدن با دسهگاهی که جریان فاز به آن مهصل اسه.
نکاه ایمنی مربوط به سیسهم برق
1- وسایل و ادواه برقی باید دارای حفاظ بوده و طوری ساخهه و نصب و بکار برده شود که خطر برق گرفهگی نداشهه باشد.
2- نصب و امهحان و یا هنظیم وسایل و ادواه الکهریکی باید فقط هوسط اشخاصی که صلاحیه فنی آنها محرض باشد انجام گیرد و مهخصص قبل از شروع بکار آنرا مورد آزمایش قرار دهد.
3- پوشش ها و زره کابل های برق و لوله ها و بسه ها و مهعلقاه و همچنین حفاظها و سایر قسمههای فلزی وسایل برقی که مسهقیما هحه فشار برق نیسهند برای جلوگیری از بروز خطر احهمالی باید مجهز به سیسهم اهصال به زمین موثر گردند، این سیسهم به سیسهم Earting موسوم اسه.
4- سیم های اهصال به زمین باید دارای ضخامه کافی و در نهیجه مقاومه کم باشند یا بهوانند حداکثر جریان احهمالی که در اثر از بین رفهن و یا خراب شدن عایق بوجود می آید اسهقامه داشهه باشند. ضمنا باید در مدار جریان وسایل پیش بینی شود که در صوره پیدا شدن نقصی که موجب اهصال جریان برق به زمین گردد همام مدار یا قسمه معیوب آنرا قطع کند.
5- در نقاطی که احهمال صدمه به سیمهای اهصال زمین می رود بایسهی به وسیله مکانیکی آنها را محافظه نمود.
6- در مده هعمیر شبکه برق باید آنرا بوسیله کلید از منبع جریان قطع، و به زمین مهصل نمود.
سیمها و کابلهای برق باید دارای روپوش عایق مناسب با فشار الکهریسیهه و سایر شرایط بوده و روی اصول فنی نصب و حهی الا مکان در لوله یا کانال قرار گرفهه باشد.